Oriki

Asa kan Pataki ti awa omo Yoruba ngbe sonu bayi ni asa oriki. Orisirisi idile ni o ni oriki tiwon. Bi o ba je iya agba tabi baba agba, paapaa julo iya agba; bi omo re ba nlo si irnajo, tabi ki o ti irinajo de; tabi ki se nkan isiri kan; ohun ti o koko maa se ni ki o gba omo naa mu, ki o si kii deledele. Nigba ti o ba ki sile iya, a tun ki si ile baba.

Yato si gbogbo eleyi, awon oriki ile Yoruba wa ninu awon arofo ti o sunwon ju ohun ti a le gbo. Orisirisi itan ayeraye; orisirisi itan idile ati ibi ipilese olukuluku ni awon Yoruba sopo tin won si ti ri oriki won. Oriki je awon oro isiri ti awon Yoruba ma n fi yin ara won tabi eni ti inu won ba dun si. Asa yi ni a fi nda eniyan lara ya fun ohun rere to se tabi lati fihan eniyan nigbamiran pe inu wa dun si oluware. Bi eniyan ban se ise tabi o njo loju agbo, bi o ba gbo oriki re, ara re a ya gaga a si mura si ohun ti o ban se nigbana daradara.

Orisirisi ona la nki eniyan si. Bi a ti nki Oba bee la nki mekunnu pelu. A nki Oba bi ile ati agbara re ba ti to. A sit un le ki si owo ti o bay o nigba ti o gun ori ite oye. Iru oro tabi ayo oro ijinle bee ti o suyo ninu oruko eniyan tabi ise re laa npe ni oriki.

A le ki Oba bayi pe:

Kabiyesi Oba luwaye

Odundun asolu dero

Oba ade kile roju

Oba ade kile rorun

Arowolo bi Oyinbo

O fiile wu ni

O foona wu ni

Ogbigba ti ngba ara adugbo

Oba ataye ro bi agogo

Awon Yoruba tun gbadun lati maa fi oriki da eniyan laraya yala lojo igbeyawo ni, iwuye ni, ikomo ni, ile kiko ni tabi ohun ayo miran ti a nse lowo.

A le ki eniyan si oruko re, paapaa oruko amutorunwa bi apeere Idowu, Ige, Ojo, Dada, Ajayi ati bebe lo.

O ya e je ka wo oriki won lokookan:

Idowu la maa nki bayi pe:

Idowu ogbo

Ogbo asogede jia

Esa okun

Monganna aro, abikere leti

Esu lehin ibeji

Idowu eru ibeji, eketa omo.

Ige la maa nki bayi pe:

Ige adubi

Agbolenu bi agogo

Omo onigba irawo

Bi iya leku, ko ku

Bi baba le lo, ko maa lo

Elegede mbe loko

Gboro mbe laatan

Ohun Ige Adubi o je, ko nii won on

Ige ko roju iya

Oju baba lo ro

Ige iba roju iya

Ki ba kese sita

Eni be Ige Adubi nise

Ara re lo be.

Ojo la maa nki bayi pe:

Ojo olukori, Ojo Yeuge

Ojo olukori, ogede soomo gbagan gnagan

Ojo kure, alagada ogun

Ojo jengetiele

Ojo osi nle, omo adiye dagba

Ojo tajo de, omo adiye ku fenfe

Okinakina ti ntoju aladiye kii na

Ojo kenke bi ele

Esin rogun jo omo yeye ni

Ojo ajo ni ewe

Ojo ti new lodo, tomoge nnawo ose

Ojo sun nile ba ara re leru

Ojo akitikori, ajagun bi akura

Ojo ajowu bi eni jeran

Ojo alade igbo jingbinjingbin

Ojo abija bi eni tarin

Ojo ajagun loju ologun

Ojo agbogungboro, aranti oro ehin

Ojo arigbede joye

O fi gbogbo ara sode ekute

O fi obeke sode agbonrin o

O fi ako okuta sode erin

Ojo ababa-tiriba

Ojo elete ko gbodo pa loju eni

Amele ijakaki ija bi eni jagun aremabo

Ojo kurekure, alagada ogun

Dada la maa nki bayi pe:

Dada awuru yale, yagi oko

Olowo eyo, gbongbo ni ahoro

Asiso o lara

Otosi o niyekan

Dada ogbegun, irunmangala

Eran gbigbe o nijanja

Aladeleye, abisu jooko

Dada ogbegun

Mo rade yo obinrin

Gbon ori ade

Gbo ori esu siwaju

Dada ogbegun

Gbo ori oro sodo mi

Ajayi la nki bayi pe:

Ajayi, ogidiolu

Ololo, onikanga ajipon

Obomi osuuru weda

Ekun baba ode

Ekun pakoko wole

Eni Ajayi gba gba gba

Ti o le gba tan, Igunnugun nii gba oluware

Ajayi ti new lodo

Ti gbogbo omoge nyowo ose

Daramodu ose temi ni o gba

Ajayi a sin gbewa

Ajayi lerin oje, arowosoge

Ohun mira ti a tun se akiyesi nipa oriki nip e bi a se n ki okunrin bee la nki obinrin pelu. Ko si eni ti ko ni oriki tire ninu won. Awon oriki ti o je mo obinrin le suyo nipa oruko won tabi ile ti a ti bi won. Bi o ba je eyi ti o je mo idile ni, tokunrin tobinrin la o maa so oriki bee si, Fun idile ti a tin se egungun, a le ki won si egungun. Bi apeere ni

Omo Egungun

Omo Epa

Omo Oniyara ajeji ko le wo

Ajeji ti o wo ibe, o di eni ebo

A le ki okun tabi obinrin ti o ba je ibeji. Oruko amutorunwa naa ni ti won. Oriki won ko si soro pupo paapaa lenu awon abiyamo. A nki awon ibeji bayi pe:

Ejire okin, ara isokun

Yindin yindin loju orogun

Eji woro loju iya

Eji ng ba bi ng bay o

Omo ko ile alase

Wo o lopolopo a wo fi seerin

O so alakisa di alaso

Ejire Okin omo edun nsere ori igi