Friday, 19 September 2025

Àlàyé awon òrò ati Itumò

Àáké: Ohun èèlò irin pelebe tí a fi n kétabi là igi.

Ààrò: Ibi ti a n dá iná;ohun ti a n dánáninu rè.

Ààtàn: Ibi ti a n da pàntí sí; àkitàn.

Àáyá: Obo; irú ijímèrè kan.

Abanijé: Eni ti n so oro buburú nipa eni;elénìní.

Abánikówó: Eni ti ó se onídùúró fun èniyàn latiyá owó.

Abanilóríjé: Eni ti n kó ori burúkú bá èniyàn; (itumò ológeere; eni ti ó gé irun orièniyàn bàjè)

Abániré: Òré eni;eni t'ó n bá ni sòré.

Àbàtà: Ilè olómi; ilè erè.

Abarapá: Èniyàn ti ara rè le, tí kò ní àisàntabi àárè.

Abèse: Asebi;eni ti n se jàmbá fun èniyàn

Àbí-ikó: Omo tí a bí tí a kò kó lí èkó.

Abonà:  Eyí tí a se isé onà sí lára,yàto síòbòró.

Àdàpè: Orúko idákóńkó tf a fi pe ènlyàn tí kií se orúko rè gidi; orúko àyésí.

Àdáse: Ohun ti enikan dá se yato si eyi ti èniyàn meji tabi ju bée lo jo se; òdikeji àjose.

Aditi: Eni ti eti rè di tí kò lè gbó orò.

Àdó-isí: Ki a duro si ibikan pelu iforíti ti a kòní kúrò nibe bi o ti wù kí nkan nira tó.

Afaségbèjò: Asé ni ohun-èèlò oníhò lara ti omi kòlè duro ninu rè; eni t'ó n fi asé gbeòjò n dáwólé ohun kan ti ó mò pe kòlè seése.

Afénilóbinrin: Eni ti n fé aya aláya;àlè iyàwó eni.

Afinihàn: Eni tí a gbékèlé sugbon ti ó dalè t'ó sifi ni lé òtá eni lowo.

Agada: Àdá; idà; obe nla.

Agemo: Eégún oníjó.

Àgùàlà: Iràwò ti n bá òsùpá rìn, tí a n pè níajá òsùpá.

Agbada: Ikòkò nla ti a fi n yan àgbàdo,gàrí atiawon ohun mìíràn.

Àgbáti: Èyí tí a gbá jo, tí a kò kó danù; pànti.

Agbèjé: Onísègùn; eni ti a jé èjé fún pé a ó sanowó isé rè nigbà ti alaisan bá ti sàntán.

Agbójúlógún: Ole èniyàn tí kò sisé sugbon t'ó n retikí enikan kú kí oun sì jogún dúkiá rè.

Àgbólà: Gbígbó (igbe) tí eranko ké tí àisàn ararè gbon danu, ti kò si kú mó; igbe igbàlà.

Àgbó-igbótán: Èdè ti a gbó die sugbon ti a kò gbógbogbo rè tán.

Agbón: Kòkòrò kan ti orí re tóbi, idí re tóbi, sugbon agbedeméji rè tín-in-rín, ó nta èniyàn bi oyin ti í ta èniyàn.

Tuesday, 16 September 2025

Oríkì ìdílé Amẹ́lẹ̀

Oríkì ìdílé Amẹ́lẹ̀ je ìyìn fún ìdílé kan tí orúkọ wọn jẹ́ Amẹ́lẹ̀ (itumó: “One conditioned to gentleness” / “Ẹni tí a tí mú sí i ìfarabalẹ̀ / ìrẹ́pọ̀”). 

Oríkì ìdílé Amẹ́lẹ̀

Amẹ́lẹ̀, jẹ́ ìjẹ́tọ́ ìfẹ́,

Ẹbí tí ìrẹ́pọ̀ ń rójú lórí ilé,

Ogún ìyì ń tọ́ wọ́n báyìí,

Ẹni tí ìfarabalẹ̀ ni ọkàn wọn,

Àánú lọ́kọ̀ọ́kan, ìtùnú ní gbogbo ìgbà.

Ẹbí tí ọ̀pẹ́ ń san bí odò,

Ẹni tí ìwà rere ń ṣọrun sí i,

Amẹ́lẹ̀, ìfẹ́ kò ṣẹ́ ní ilé yín,

Ọmọ rẹ̀ jẹ́ àkúfọ̀jọ tó ní ìbọ̀rẹ́,

Ọmọ òyìnbó rẹ̀ kọ́ ní gbé, ṣùgbọ́n nípa ìṣé ní ń dí àṣẹ,

Bí ọ̀sán ti ń tan lórí òkè, bẹ́ẹ̀ ni ìmọ́lẹ̀ yín ń tan.

Ohun gbogbo tí ẹ̀ dá lè rí;

Ilé yín kún fún ayọ̀, ìlera, orí burúkú kò ní bọ́ lẹ́yìn,

Ẹ̀bùn Ọlọ́run ń sún mọ́ra, ìbọ̀rẹ́ ń pẹ́ kí ó má ṣetán,

Orí yín máa ga, ojú ọ̀run sì máa tìrẹ,

Amẹ́lẹ̀, ìfọkànbalẹ̀, ìtọ́jú, ìfẹ́ gidi ni pé.

Oríkì Ẹ̀ta Òkò

Oríkì Ẹ̀ta Òkò jẹ́ oríkì fún ìbejì mẹ́ta (triplets) ní àṣà Yorùbá. “Ẹ̀ta Òkò” túmọ̀ sí “mẹ́ta òkò” – òkò ní ìtàn pé ibi tí ìbejì mẹ́ta ti wá sí ayé ni Oko­lè, ìlú kan ní agbègbè Ògbómọ̀ṣọ́. 


Oríkì Ẹ̀ta Òkò

Ọmọ mẹ́ta, ìrẹ́pọ̀ bí okuta mẹ́ta,

Ẹyọ́ ọwọ́ rere, ìbùkún ayé,

Ẹ̀yin ọmọ tí ọ̀run tùrù ní ọjọ́ ìbí yín,

Ẹ fàájì, ẹ jókòó ní ìbùkún,

Ẹ̀ta òkò, a kì í ya yín ní gígùn ọ̀nà,

Ẹ gbẹ́kẹ̀lé ara yín bí èso ìrẹsì tí kò́ ń tú,

Ẹ lọ́wọ́́ àwọn àmì ayé: ìyè, ìlera, àsá, ọlá.

Olórí gbogbo ọmọ ìbílẹ̀,

Ẹ wí ìtàn ìbùkún,

Ẹ ló ànímọ́́ra ti ìdílé àti agbára,

Ẹ̀ta òkò náà ń jẹ́ kí ilé ń rẹ́rìn-ín,

Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìrìn-ajo yín ní ayọ̀,

Ọlọ́run yóò fi ìmọ̀́ra yín sábà,

Kí àánú àti ọ̀pẹ́ tirẹ̀ pọ̀ sí i ní gbogbo ọjọ́.



E bàwa pin àwon àkosílè yí lórí àwon ibanidore yin fun ìwúnilórí

Oríkì Olugbodi

Oríkì Olugbodi ní oríkì tàbí ìyìn fún ẹni tí a ń pè ní “Olugbodi.” “Olugbodi” jẹ́ orúkọ àmútọ̀runwá Yorùbá; ó túmọ̀ sí “ẹni tí awọn ọwọ́ rẹ̀ ló ní ọwọ́ mẹ́fà” (child born with six fingers).

Nípa ìtumọ̀ orúkọ:

“Olugbodi” túmọ̀ sí ẹni tí ó ní ìka bọ̀dì (ẹni tí ìka kàn yàtọ̀ sí ti gbogbo ènìyàn).

A máa kà á sí àṣeyọrí tàbí àmì ìbùkún Ọlọ́run, kì í ṣe àìlera.

Nípa àṣà:

Ní ilè Yorùbá, ọmọ tó bá jẹ́ Olugbodi a maa jẹ́ kí wọ́n mọ̀ pé ó ní àṣẹ àti orí rere.

A máa nbọ́ wọ́n, a máa pe wọn ní ọmọ rere tí kò wọ́pọ̀, a sì maa ka wọn sí ẹni tí orí wọn yóò gbé wọ́n sókè.


Oríkì Olugbodi

Olugbodi, omo ọwọ́ mẹ́fà,

Ara rẹ́ a dà bí ẹ́dá ológo,

Ariwo ilu ń fún ọ̀rẹ́ ọ̀pẹ́,

Aye yóò ranti ipa rẹ;

Ọ̀nà rẹ̀ mọ́ra, ìgbẹ́yà rẹ̀ gíga,

Olugbodi, ìbúgbé gba ọ,

Ohun gbogbo ti a fẹ́ rí, kọ́ lára rẹ,

Ọlọ́run o fẹ́ kí ìbọ̀rẹ́ rẹ̀ pọ̀ sí i.


E bàwa pin àwon àkosílè yí lórí àwon ibanidore yin fun ìwúnilórí